|
Historia
Budowę
zamku rozpoczął kasztelan krakowski Spycimir w 1340r. jak wynika ze źródeł
pisanych. W początkowym
okresie zamek zajmował wschodni kraniec wzgórza. Strome i urwiste
stoki były doskonałą ochroną dla zamku. Zamek składał się z
budynku mieszkalnego z wysuniętą okrągłą wieżą, z cysterny oraz z
zabudowań gospodarczych. Pierwszy potwierdzony dokument dotyczący
zamku w Melsztynie datowany jest na 26 lipca 1364 i dotyczy aktu
erekcyjnego kaplicy zamkowej.
Na początku swego istnienia zamek pełnił funkcję rezydencji
rycerskiej możnego rodu Melsztyńskich. Warownia została rozbudowana
pod koniec XIV w. Na
zachodniej krawędzi wzgórza wzniesiona została wysoka pięciokondygnacyjna
wieża na planie prostokąta, która pełniła funkcję militarno-mieszkalną
o czym świadczą otwory strzelnicze na dwóch dolnych kondygnacjach
oraz na najwyższej. Piętra trzecie i czwarte służyły jako
pomieszczenia mieszkalne. Stary i nowy zamek zostały połączone murem
zamykając jednym obwodem obronnym całe założenie. Od zachodu i południa
został wybudowany mur oporowy wyrównujący poziom na dziedzińcu oraz
wzmacniający mur przed obsunięciem. U podnóża wieży od strony północno-wschodniej
znajdował się budynek bramny przez który prowadził wjazd na zamek.
Kolejna rozbudowa systemu obronnego nastąpiła około roku 1461, która
umożliwiła wykorzystanie broni palnej. Tendencje do zwiększania
walorów obronnych przez Melsztyńskich swej rodowej siedziby należy
łączyć z ich udziałem w ruchu husyckim i przejściem do opozycji w
stosunku do dworu królewskiego. Od strony północnej wzniesiono
umocnienia ziemne co spowodowało przesunięcie pierwszej linii obrony
na dalszą odległość. Umocniono również bramę główną.
W roku 1511 Melsztyn został sprzedany i stał się własnością Jordanów.
W połowie XVI wieku nastąpiła przebudowa najstarszej części zamku w
stylu renesansowym na rezydencję magnacką. Powstała wówczas
dwukondygnacyjna jednotraktowa budowla wzniesiona na osi wschód-zachód.
W dolnej kondygnacji znajdowały się strzelnice szczelinowe natomiast górna
kondygnacja miała charakter reprezentacyjno-mieszkalny.
Zamek w niezmienionym stanie dotrwał prawie do końca XVIII wieku mimo
że zmieniali się jego właściciele. Od roku 1601 byli nimi Tarłowie
a od 1744 Lanckorońscy. Oparł się nawet atakom Szwedów w XVII wieku.
Tragiczny dla melsztyńskiego zamku okazał się rok 1770 kiedy to
najpierw został zajęty przez konfederatów barskich a następnie
zdobyty i spalony przez wojska rosyjskie. Od tego momentu zamek znajduje
się w ruinie.
Pierwsze prace badawcze oraz zabezpieczające mury podjęto w
latach 1879-85 przy udziale architektów i historyków sztuki.
Zawdzięczamy to Karolowi Lanckorońskiemu
i dzięki niemu możemy oglądać dzisiaj jeszcze pozostałości zamku.
Niestety na tym się skończyło, do dzisiaj warownia, jako nieliczna w
Polsce, nie doczekała się żadnych badań terenowych,
archeologicznych, ani architektonicznych.
Oficjalnym właścicielem zamku jest Nadleśnictwo
Brzesko. W 2005 roku zamek przejęła na kilka lat gmina Zakliczyn.
Pojawili się również prywatni inwestorzy, którzy chcą przejąć
obiekt i zabezpieczyć go, a w zamian przekazać las. Nadleśnictwo nie
chce się jednak na to zgodzić.
|
